restauratie grisailles

krant: De Gentenaar

  • dinsdag 9 februari 2010
  • Auteur: Geert Neyt

 

Realisatie van Bart Verbeke, confreer van de Sint-Jorisgilde

 

'Ze bloeiden onder mijn handen prachtig open'

 

Restauratie merkwaardige schilderijenreeks uit Sint-Baafs bijna voltooid

Bart Verbeke: 'Per schilderij waren we toch een goeie twee à drie maanden bezig.'fvv

GENT - Vier jaar hebben Bart Verbeke en zijn echtgenote Elfriede Desmet in eenzaamheid en met monnikengeduld gewerkt aan de restauratie van dertien schilderijen uit de Sint-Baafskathedraal. Na twee eeuwen te zijn blootgesteld aan kerkvocht, vleermuizenpis en slordig oplapwerk zullen de werken met Pasen opnieuw in hun oorspronkelijke luister te bewonderen zijn. Geert Neyt

Professioneel restaurateur Bart Verbeke legt momenteel de laatste hand aan de restauratie van dertien olieverfschilderijen van Pieter Van Reysschoot, een Gentse kunstenaar die tal van bekende gebouwen in onze stad heeft gedecoreerd. Hij doet dat in de verlaten Sint-Bavoschool in het straatje vlak naast de kathedraal.

Bart Verbeke: 'Halverwege de achttiende eeuw vond de toenmalige bisschop dat het koor van de Sint-Baafskathedraal toe was aan een grondige make over. Hij liet door Gentse meubelmakers nieuwe koorbanken timmeren. Voor de nissen daarboven bestelde hij bij Pieter Van Reysschoot dertien werken waarop bekende verhalen uit het Oude en Nieuwe Testament afgebeeld stonden. Het zijn grisailles, een in die tijd populaire schildersstijl waarbij met een minimaal palet van enkel wit- en grijswaarden de indruk wordt gewekt van een driedimensionaal marmeren beeldhouwwerk.'

De tweehonderdvijftig volgende jaren zijn de schilderijen nooit grondig onder handen genomen. Door het instrijken van de doeken met lijnolie staken de werken onder een geelbruine laag, waarover nog eens duizenden spatjes waren aangebracht door de uitwerpselen van opeenvolgende generaties vleermuizen.

Om dat allemaal weer proper te krijgen, hebben Bart Verbeke en zijn echtgenote Elfriede Desmet in verschillende fases de doeken gereinigd. Vier jaar geleden begonnen ze aan de klus en tegen eind maart moet het laatste van de dertien monumentale doeken van vier op twee meter klaar zijn.

Kadaver achter het doek

'Samengevat hebben we eerst de achterzijde met warme was ingestreken, de scheuren dichtgelast of met stukjes doek opgevuld en daarna de voorzijde met solventen behandeld tot alle vuil en vernislagen waren weggewreven. Per schilderij ben je toch al gauw twee en een halve maand bezig. Het stimulerende was dat ik echt het schilderij onder mijn handen zag openbloeien. Nu pas zie je op welke virtuoze manier de schilder het trompe l'oeil-effect van die toch wel miskende grisailles heeft gerealiseerd.'

Bij het reinigen stootte Bart niet alleen op nonchalant opgelapte scheuren en gaten maar ook op de harige en plakkerige resten van een kadaver dat tussen doek en achterwand geplet zat. 'Wellicht werd het beest gewoon door het doek heen met een hamer platgeknuppeld'.

Vanaf Pasen, als het gerenoveerde en verstevigde koor van de kathedraal wordt ingehuldigd, kan u opnieuw kennismaken met de oorspronkelijke pracht van de grisailles.

Eén kleine desillusie willen we u toch niet onthouden: bij het verwijderen van de doeken uit de marmeren nissen werd het gestolen paneel van De Rechtvaardige Rechters helaas niet aangetroffen...